İlik Nakli Nasıl Yapılır? Kök hücre naklinin yapılışı birkaç saat süren bir operasyon ile olmaktadır. Kemik iliği nakli yapılırken, alıcı (hasta) olan kişiye sağlıklı ve doku grubu uyan kişiden (Verici) yeni ve temiz kemik iliği aktarılmaktadır. Bu sayede hasarlı kemik iliği iyileştirilmekte ve kişinin (alıcının) sağlığına kavuşturulması hedeflenmektedir. Vücuttan hasarlı, çalışmayan ve hastalığa neden olan kemik iliğinin çıkarılması ya da alınması ile başlatılan bir nakil sürecidir. Alınan hücreler yerine yeni, sağlıklı ve sorunu olmayan temiz kemik iliğinin yerleştirilmesi ile kemik iliği nakli tamamlanır. Kemik iliği naklinin tam teşekküllü sağlık kuruluşlarında yapılması gerekir. Kök hücre nakli tamamlandıktan sonra hem alıcı hem de verici ile ilgilenmek önem taşır.
İlik Nakli Nasıl Yapılır ? İlik Nakli Nedir?
Kemik iliği nakli ya da bir diğer adı ile kök hücre nakli, kan hücreleri ile ilgili bir nakil işlemidir. Hasta olan kişiye sağlıklı ve temiz olan kan hücrelerinin aktarılması anlamına gelen bu nakil sürecinde kişiye kök hücre bağışı yapılır. Bağışı yapan kişiye verici, hasta olan kişiye ise alıcı denilmektedir. Özellikle kanser tedavisinde kemik iliği nakli tercih edilebilen bir tedavi yöntemidir. Lösemi hastaları için kemik iliği nakli hayati önem taşıyabilmektedir.
İlik Nakli Veren Kişi Kaç Günde İyileşir?
Kemik iliği naklinde iyileşme süresi verici ve alıcı için farklı olabilmektedir. Kemik iliği verilen yani kemik iliği naklini alan kişinin iyileşmesi 12 ayı bulabilmektedir. Alıcı kişinin iyileşme süresi 1 yıla kadar uzayabilir veya 6 ay gibi daha kısa bir süre içerisinde iyileşme görülebilir. Kemik naklinin alındığı kişi (Verici) ise nakilden ortalama 30 gün sonra iyileşmektedir. Kemik iliği naklinin takip edildiği ilk 10 gün içerisinde iyileşme belirtileri gösterilmektedir. Ancak vericiye de kemoterapi uygulaması yapılabilir. Kemoterapi uygulamaları ve diğer tedavi türleri de düşünüldüğü zaman verici kişinin iyileşmesi 30 günü bulabilmektedir. Bu 30 günlük süreç içerisinde kemik iliği kendini yenileyebilmekte ve kişinin iyileşmesini bu sayede hızlandırabilmektedir.
İlik Nakli Kimden Alınır?
Kemik iliği nakli alınabilen kişiler için belirli kategoriler vardır. Belirli şartlara göre belirlenen kemik ilik naklinde vericinin kim olacağı önemlidir. Kemik iliği nakli yapılacak olan verici eğer doğru standartlara sahip değil ise bu durumda naklin yapılmaması gerekir. Kemik iliği naklinin yapılabildiği ve ilk örneği alınabilen vericiler şu şekilde sıralanabilir:
- Alıcının ailesi ya da kan bağı olan aile üyeleri (allojenik verici grubu)
- Alıcı ile doku grupları uygun olan uzak akrabalar ya da akraba olmayan bireyler
- Alıcının kendi kemik iliğinin alınması ve tekrar hastaya verilmesi
- Kişinin kanının özel yöntemler ile alınarak kişiye tekrar verilmesi
- Yeni doğan birinci derece aile üyesine (kardeş) ait olan göbek kordonunun kullanılması
- Plasentanın kanının kullanılması (yeni doğan kardeş)
Kök hücre nakli yapılabilen kişi ve gruplardır. Burada unutulmaması gereken en önemli nokta 1 kişinin sadece aile üyesi olduğu için ilik naklinin yapılamayacağıdır. Doku gruplarının uygun olması, kemik iliği naklinin en önemli kuralıdır.
İlik Nakli Süresi Ne Kadar?
Kemik iliği naklinin süresi ortalama 1 ila 2 saat aralığındadır. Kemik iliği nakli yapılırken operasyonun süresi çoğunlukla 2 saat kadar sürebilmektedir. İşlemin daha uzun sürdüğü şu ana kadar görülmemiş olsa da bazı durumlarda ilik naklinin süresi az alabilmekte veyahut artabilmektedir. Bütün bu unsurlar kemik iliğinin nerede ve hangi şartlar altında gerçekleştiğine bağlı olarak değişebilir. Bir operasyonun 2 saatten daha uzun sürmesi olumsuz olmayabileceği gibi daha kısa sürmesi de negatif olarak düşünülmemelidir. İlik naklinin yapıldığı hastanenin koşulları göz önünde bulundurularak kemik iliği nakil süresi değişiklik gösterebilir.
İlik Naklinin Başarı Oranı Nedir?
Kemik iliği naklinin başarı oranı en düşük %43 olarak belirlenmiştir. En iyi ihtimalle ise kemik iliği nakli %83 oran ile başarıyı yakalamaktadır. Oranın seviyesi kişinin sağlık durumuna göre değişebilmektedir. Sağlık durumunun yanı sıra oranları etkileyen farklı unsurlar da vardır. Kemik iliğinin cinsine, seviyesine ve verici ile alıcının uyumuna göre bu başarı oranları farklılık gösterebilmektedir. Kemik iliği naklinden alınan sonuç çoğunlukla olumlu olmakta ve kişiler nakli takip eden 12 aylık süreçte iyileşme belirtileri göstermektedir.
Kemik İliği Naklinin Yan Etkisi Var Mı?
Kemik iliği naklinin yan etkileri operasyondan sonra ortaya çıkabilmektedir. Kemik iliği nakli yaptırdıktan sonra nakli alan kişide sorun oluşabiliyor. Komplikasyonların önüne geçmek için kişiye en uygun tedavi ve nakil yönteminin kullanılması önem taşımaktadır. Kemik iliği nakli yapıldıktan sonra kişiler 1 sene içerisinde iyileşme belirtileri göstermektedir. Kemik iliği naklinin en önemli yan etkisi farklı kanser türlerinin kişide oluşan bilmesidir. Bu kanser türleri iyi huylu yapıda olabileceği gibi kötü huylu olmaları da mümkündür. Bu sebep ile kemik iliği nakli yapılırken, steril bir alanda işlem yapılması ve naklin gerektirdiği bütün kurallara uyulması gerekir. Kök hücre nakli doğru yapıldığı takdirde yan etkisi ile karşılaşılma oranı düşüktür.
